സുരക്ഷിതമായ ജലം, ജലസംരക്ഷണം, ആരോഗ്യകരമായ സമൂഹം.. ഇത് സുജലം ഭാരത്…
1 min read
ജലശക്തി മന്ത്രാലയം സംഘടിപ്പിച്ച ‘സുജലം ഭാരത് വിഷന് 2025’ ഉച്ചകോടിയില് നിന്നും ഉരുത്തിരിഞ്ഞ ഒരു നിര്ണ്ണായക ദേശീയ ദൗത്യമാണ് സുജലം ഭാരത് ദര്ശനം. ഇത് കേവലം ഒരു പദ്ധതിയല്ല, മറിച്ച് സുരക്ഷിതമായ ജലം, ജലസംരക്ഷണം, ആരോഗ്യകരമായ സമൂഹം എന്നിവ ഉറപ്പാക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു ദേശീയ മുന്നേറ്റമാണ്. ശാസ്ത്രീയ മാര്ഗ്ഗങ്ങള്, സുസ്ഥിരമായ പ്രവര്ത്തനങ്ങള്, സാമൂഹിക പങ്കാളിത്തം എന്നിവയെ ദീര്ഘകാല ജലസുരക്ഷയ്ക്കായുള്ള ഒരൊറ്റ ചട്ടക്കൂടില് സംയോജിപ്പിക്കുന്ന ഈ ദൗത്യം, ഇന്ത്യയുടെ ഭാവിയെ രൂപപ്പെടുത്തുന്നതില് സുപ്രധാന പങ്കുവഹിക്കുന്നു.
പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോദിയുടെ കാഴ്ചപ്പാടിന് അനുസൃതമായി, നിതി ആയോഗുമായി സഹകരിച്ചാണ് ഈ ഉച്ചകോടി സംഘടിപ്പിച്ചത്. താഴെത്തട്ടിലുള്ള ആശയങ്ങളെ ദേശീയതലത്തിലുള്ള നയരൂപീകരണത്തില് ഉള്പ്പെടുത്തുകയും രാജ്യത്തുടനീളം ജലപരിപാലനം, ശുചിത്വം, സുസ്ഥിരമായ രീതികള് എന്നിവ ശക്തിപ്പെടുത്തുകയുമായിരുന്നു ഇതിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യം. ഇന്ത്യയുടെ ജലസുരക്ഷ ഉറപ്പാക്കുന്നതിനുള്ള ഈ സമഗ്രമായ കാഴ്ചപ്പാട് അനിവാര്യമാക്കുന്ന നിരവധി വെല്ലുവിളികളുണ്ട്.
പ്രധാനമാണ് ജലസുരക്ഷ
ഇന്ത്യയുടെ ജലപ്രതിസന്ധിയുടെ അടിസ്ഥാന കാരണങ്ങള് മനസ്സിലാക്കുന്നത് ഫലപ്രദമായ പരിഹാരങ്ങള് രൂപപ്പെടുത്തുന്നതില് തന്ത്രപരമായ പ്രാധാന്യം അര്ഹിക്കുന്നു. രാജ്യം ഇന്ന് വിവിധങ്ങളായ ജലസുരക്ഷാ വെല്ലുവിളികള് അഭിമുഖീകരിക്കുന്നുണ്ട്, ഇവയുടെ കൃത്യമായ വിശകലനം സുജലം ഭാരത് ദര്ശനത്തിന്റെ അടിത്തറ പാകുന്നു. ഇന്ത്യയുടെ ജലപ്രതിസന്ധിക്ക് കാരണമാകുന്ന പ്രധാന വെല്ലുവിളികള്
ദ്രുതഗതിയിലുള്ള നഗരവല്ക്കരണം,
വ്യാവസായിക വളര്ച്ച, ഭൂവിനിയോഗത്തിലെ മാറ്റങ്ങള്, കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം എന്നിവയാണ്.
ഈ ബഹുമുഖ പ്രതിസന്ധിയെ വിശകലനം ചെയ്യുമ്പോള്, സുജലം ഭാരത് ദര്ശനത്തിന്റെ തന്ത്രം വ്യക്തമാകും. ഇതിന്റെ പരിഹാരം രണ്ട് തലങ്ങളിലായാണ് വിഭാവനം ചെയ്തിരിക്കുന്നത്: ശക്തമായ ജലസംരക്ഷണ സംവിധാനങ്ങള് സാങ്കേതികമായി നിര്മ്മിക്കുന്നതിനൊപ്പം, സജീവമായ സാമൂഹിക പങ്കാളിത്തം ഉറപ്പാക്കുക. ഈ ഇരട്ട സമീപനമാണ് ദര്ശനത്തിന്റെ കാതല്.
സുജലം ഭാരത് ദര്ശനത്തിന്റെ പ്രത്യേകത
മുന്പ് സൂചിപ്പിച്ച വെല്ലുവിളികള്ക്കുള്ള നേരിട്ടുള്ള പ്രതികരണമായാണ് സുജലം ഭാരത് ദര്ശനത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനപരമായ തന്ത്രം ആറ് വിഷയ മേഖലകളെ കേന്ദ്രീകരിച്ച് രൂപീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്. ദീര്ഘകാല ജലസുരക്ഷ കൈവരിക്കുന്നതിനായി ഇവ ഒരു സമഗ്രമായ ചട്ടക്കൂട് നല്കുന്നു. ഓരോ മേഖലയും പരസ്പരം ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു, ഇത് ജലപരിപാലനത്തില് ഒരു ഹോളിസ്റ്റിക് സമീപനം ഉറപ്പാക്കുന്നു.
നദികളുടെയും ഉറവകളുടെയും പുനരുജ്ജീവനം: രാജ്യത്തെ നദികളുടെയും സ്വാഭാവിക നീരുറവകളുടെയും ആവാസവ്യവസ്ഥ പുനഃസ്ഥാപിച്ച് അവയുടെ സ്വാഭാവിക പ്രവാഹം നിലനിര്ത്തുക, അതുവഴി ജലചക്രത്തിന്റെ സുസ്ഥിരത ഉറപ്പാക്കുക.
മലിനജല സംസ്കരണം: ഗാര്ഹിക, വ്യാവസായിക മേഖലകളില് നിന്നുള്ള മലിനജലം ശാസ്ത്രീയമായി സംസ്കരിച്ച് പുനരുപയോഗം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുക, അതുവഴി ശുദ്ധജല സ്രോതസ്സുകളിലെ സമ്മര്ദ്ദം കുറയ്ക്കുകയും നഗര-ഗ്രാമീണ മേഖലകളില് ഒരു ചാക്രിക ജല സമ്പദ്വ്യവസ്ഥ സൃഷ്ടിക്കുകയും ചെയ്യുക.
സാങ്കേതികവിദ്യ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ജലപരിഹാരങ്ങള്: ജലപരിപാലനത്തിലും വിതരണത്തിലും കാര്യക്ഷമത വര്ദ്ധിപ്പിക്കുന്നതിന് ആധുനിക സാങ്കേതികവിദ്യകള് ഉപയോഗപ്പെടുത്തുക, ജലനഷ്ടം കുറയ്ക്കുകയും വിഭവ വിനിയോഗം ഒപ്റ്റിമൈസ് ചെയ്യുകയും ചെയ്യുക.
ജലസംരക്ഷണം: മഴവെള്ള സംഭരണം, ഭൂഗര്ഭജല റീചാര്ജിംഗ് തുടങ്ങിയ മാര്ഗ്ഗങ്ങളിലൂടെ ജലം സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള വ്യാപകമായ ശ്രമങ്ങള് നടപ്പിലാക്കുക, ജലലഭ്യത പ്രാദേശിക തലത്തില് തന്നെ വര്ദ്ധിപ്പിക്കുക.
സുസ്ഥിരമായ കുടിവെള്ള വിതരണം: എല്ലാ പൗരന്മാര്ക്കും സുരക്ഷിതവും ശുദ്ധവുമായ കുടിവെള്ളം സുസ്ഥിരമായി ലഭ്യമാക്കുക, ഇത് പൊതുജനാരോഗ്യവും ജീവിതനിലവാരവും മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള അടിസ്ഥാന ഘടകമാണ്.
സാമൂഹിക പങ്കാളിത്തം: പൗരന്മാരെ കേവലം ഗുണഭോക്താക്കളില് നിന്ന് പ്രാദേശിക ജലസ്രോതസ്സുകളുടെ സജീവ സംരക്ഷകരാക്കി മാറ്റി ദീര്ഘകാല സുസ്ഥിരത ഉറപ്പാക്കുക. സര്ക്കാര് സംവിധാനങ്ങളും ജനപങ്കാളിത്തവും
നയങ്ങളെ മൂര്ത്തമായ ഫലങ്ങളാക്കി മാറ്റുന്നതില് ശക്തമായ ഒരു നിര്വ്വഹണ തന്ത്രത്തിന് നിര്ണ്ണായക പങ്കുണ്ട്. സുജലം ഭാരത് ദര്ശനം ഈ ലക്ഷ്യം കൈവരിക്കുന്നത് കേന്ദ്രീകൃത സര്ക്കാര് സംവിധാനങ്ങളുടെ ഏകോപനവും വികേന്ദ്രീകൃത ജനപങ്കാളിത്തവും സമന്വയിപ്പിച്ചുകൊണ്ടാണ്. ഈ രണ്ട് തന്ത്രങ്ങളും പരസ്പരം പൂരകമാണ്.
പ്രവര്ത്തനപഥത്തിലുള്ള പ്രധാന പദ്ധതികള്
സുജലം ഭാരത് ദര്ശനം യാഥാര്ത്ഥ്യമാക്കുന്നതിനായി നിലവില് നടന്നുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന പ്രധാന പദ്ധതികളുടെ ഒരു പരിശോധനയാണ് ഈ വിഭാഗം. ഈ സംരംഭങ്ങള് ദര്ശനത്തിന്റെ തന്ത്രപരമായ ലക്ഷ്യങ്ങളെ പ്രായോഗിക തലത്തില് നടപ്പിലാക്കുന്നു.
പ്രധാന സര്ക്കാര് ദൗത്യങ്ങള് ഇവയാണ്
ജല് ജീവന് മിഷന്: 2019 ഓഗസ്റ്റ് 15-ന് ആരംഭിച്ച ഈ ദൗത്യത്തിന് കീഴില് ഇതിനകം 15 കോടി ഗ്രാമീണ കുടുംബങ്ങള്ക്ക് ടാപ്പ് വാട്ടര് കണക്ഷനുകള് നല്കിക്കഴിഞ്ഞു. 2028-ഓടെ എല്ലാ ഗ്രാമീണ കുടുംബങ്ങള്ക്കും ടാപ്പ് വെള്ളം ലഭ്യമാക്കുകയാണ് ലക്ഷ്യം. പ്രതിദിനം ഓരോ വ്യക്തിക്കും 55 ലിറ്റര് വെള്ളം ഉറപ്പാക്കാനും ഇത് ലക്ഷ്യമിടുന്നു.
ജലശക്തി അഭിയാന് : ‘മഴവെള്ള സംഭരണം: പൊതുജന പങ്കാളിത്തം’ എന്ന വിഷയത്തില് ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ച് ബഹുജന അവബോധവും പൊതു പങ്കാളിത്തവും വര്ദ്ധിപ്പിക്കുന്നതില് ഈ പദ്ധതി ഊന്നല് നല്കുന്നു. ജലസംരക്ഷണത്തിനും ഭൂഗര്ഭജല റീചാര്ജിംഗിനുമായി ജലശക്തി അഭിയാനും ജല് സഞ്ചയ് ജന് ഭാഗിദാരിയും സംയോജിപ്പിച്ച് വലിയ തോതിലുള്ള ശ്രമങ്ങള് നടന്നുവരുന്നു. 2020-ല് ആരംഭിച്ച ‘ക്യാച്ച് ദി റെയിന്’ പ്രചാരണം ഇതിന്റെ ഒരു പ്രധാന ഘടകമാണ്; ഇത് സംസ്ഥാനങ്ങളെയും മറ്റ് പങ്കാളികളെയും മഴവെള്ള സംഭരണികള് നിര്മ്മിക്കാന് പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നു.
നമാമി ഗംഗേ പദ്ധതി: ഗംഗാ തടത്തിലെ നദീ ആവാസവ്യവസ്ഥ പുനഃസ്ഥാപിക്കുന്നതില് ഈ പദ്ധതി ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നു.
സ്വച്ഛ് ഭാരത് മിഷന്: സുരക്ഷിതമായ ശുചിത്വ സൗകര്യങ്ങളിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതില് ഈ ദൗത്യം ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കുന്നു.
ഈ പരിപാടികളുടെ വിജയം സമൂഹത്തില് ഉണ്ടാക്കുന്ന ആഴത്തിലുള്ള സാമൂഹികവും സാമ്പത്തികവുമായ സ്വാധീനവുമായി നേരിട്ട് ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.
സുജലം ഭാരത് ദര്ശനത്തിന്റെ ആത്യന്തിക ലക്ഷ്യം പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണം മാത്രമല്ല, സാമൂഹിക ശാക്തീകരണവും സാമ്പത്തിക അഭിവൃദ്ധിയുമാണ്. ഇതിന്റെ തന്ത്രപരമായ പ്രാധാന്യം വ്യക്തമാകുന്നത് ഇവിടെയാണ്. ജലസുരക്ഷ എന്നത് കേവലം പാരിസ്ഥിതികമോ സാമ്പത്തികമോ ആയ കാര്യമല്ല; അത് അന്തസ്സ്, ആരോഗ്യം, സാമൂഹിക സമത്വം എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.
ശുദ്ധജലം സമൂഹങ്ങള്ക്ക് ലഭ്യമാകുമ്പോള് അത് വലിയ സാമൂഹിക മാറ്റങ്ങള്ക്ക് വഴിവെക്കുന്നു. ഇത് പരമ്പരാഗതമായി വെള്ളം ശേഖരിക്കാനുള്ള ഭാരം പേറുന്ന സ്ത്രീകള്ക്ക് പ്രത്യേകിച്ചും അന്തസ്സും ശാക്തീകരണവും നല്കുന്നു. വിശ്വസനീയമായ ജലവിതരണം ശുചിത്വം മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നു, രോഗങ്ങള് കുറയ്ക്കുന്നു, ഉപജീവനമാര്ഗ്ഗങ്ങളെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നു, പോഷകാഹാരം ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നു, കൂടാതെ ജീവിതനിലവാരം മൊത്തത്തില് മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നു. വെള്ളത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം അവസരങ്ങളിലേക്കുള്ള പ്രവേശനമാണ്-കുട്ടികള്ക്ക് സ്കൂളില് പോകാനും കര്ഷകര്ക്ക് വിളകള് വൈവിധ്യവല്ക്കരിക്കാനും കുടുംബങ്ങള്ക്ക് ആരോഗ്യകരവും മാന്യവുമായ ജീവിതം നയിക്കാനും ഇത് സഹായിക്കുന്നു. പരമ്പരാഗത അറിവുകളും സമൂഹം നയിക്കുന്ന ജലഭരണവും ഇന്ത്യയുടെ ജലസംവിധാനങ്ങളെ ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതില് ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കും. ഈ ശ്രമങ്ങളുടെ ദീര്ഘകാല വിജയം ഉറപ്പാക്കുന്നതിനുള്ള മാര്ഗ്ഗനിര്ദ്ദേശക തത്വങ്ങള് അത്യന്താപേക്ഷിതമാണ്.
