ഇന്ത്യാ-പാക് സമാധാനശ്രമം, മാറ്റങ്ങള്‍ക്കു പിന്നിലെ സാമ്പത്തിക കാരണങ്ങള്‍
1 min read
ഇന്ത്യയുമായി സമാധാനത്തിലെത്തേണ്ടത് ഇന്ന് പാക്കിസ്ഥാന് അനിവാര്യമായിരിക്കുന്നു. അതിനായി ഭൂതകാലം കുഴിച്ചുമൂടാമെന്നുവരെ പ്രസ്താവന നടത്തിക്കഴിഞ്ഞു. ഈ നീക്കങ്ങള്‍ ഇസ്ലാമബാദിന്‍റെ സമ്പദ് വ്യവസ്ഥയുടെ കുതിപ്പിന് കാരണമാകും എന്ന് ഭരണ-സൈനിക നേതൃത്വം കരുതുന്നു.
ന്യൂഡെല്‍ഹി: പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോദി പാക്കിസ്ഥാനുമായുള്ള ബന്ധം സാധാരണ നിലയിലാക്കാനുള്ള ശ്രമം നടത്തുകയാണ്.
പാക്കിസ്ഥാന് റിപ്പബ്ലിക് ദിനത്തില്‍ ആശംസകള്‍ അറിയിച്ചുകൊണ്ട് പ്രധാനമന്ത്രി ഇമ്രാന്‍ ഖാന് അയച്ച കത്തില്‍ മോദി ഇങ്ങനെ എഴുതി: “ഒരു അയല്‍രാജ്യമെന്ന നിലയില്‍ ഇന്ത്യ പാക്കിസ്ഥാനിലെ ജനങ്ങളുമായി സൗഹാര്‍ദ്ദപരമായ ബന്ധം ആഗ്രഹിക്കുന്നു. ഇതിനായി, ഭീകരതയും ശത്രുതയും ഇല്ലാത്ത വിശ്വാസത്തിന്‍റെ അന്തരീക്ഷം അനിവാര്യമാണ്.’ മോദിയുടെ സന്ദേശം പ്രത്യയശാസ്ത്രപരമായി പ്രാധാന്യമര്‍ഹിക്കുന്നതാണ്. കഴിഞ്ഞമാസം 25ന് ഇന്ത്യയുടെയും പാക്കിസ്ഥാന്‍റെയും മിലിട്ടറി ഓപ്പറേഷന്‍സ് ഡയറക്ടര്‍ ജനറല്‍മാരുടെ സംയുക്ത പ്രസ്താവന മിക്ക രാജ്യങ്ങള്‍ക്കും ആശ്ചര്യമാകുകയും ചെയ്തു. വളരെക്കാലം മറന്നുകിടന്നിരുന്ന 2003ലെ വെടിനിര്‍ത്തല്‍ കരാര്‍ പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കുക എന്നതായിരുന്നു ആ പ്രസ്താവന. വര്‍ഷങ്ങളായി മരവിച്ചുകിടക്കുന്ന നയതന്ത്രബന്ധത്തെ പുറത്തെടുക്കാന്‍ ഇത് കാരണമാകും.
മൂന്നാഴ്ചയ്ക്ക് ശേഷം, മാര്‍ച്ച് 18 ന്, പാക്കിസ്ഥാന്‍റെ കരസേനാ മേധാവി ജനറല്‍ ഖമര്‍ ജാവേദ് ബജ്വ ഇസ്ലാമബാദില്‍ നടത്തിയ പ്രഭാഷണത്തില്‍ സാമ്പത്തിക സുരക്ഷയ്ക്കും ജനങ്ങളുടെ ക്ഷേമത്തിനും പ്രാധാന്യം നല്‍കുന്നതിനെപ്പറ്റി സംസാരിച്ചിരുന്നു. പ്രാദേശിക സമാധാനത്തിനും വികസനത്തിനുമുള്ള സാധ്യതകള്‍ ഇരു രാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള തര്‍ക്കങ്ങള്‍ കാരണം തടസപ്പെടുകയാണ്. അതിനാല്‍ ഭൂതകാലത്തെ കുഴിച്ചുമൂടേണ്ട സമയമായി എന്നാണ് ബജ്വയുടെ കണ്ടെത്തല്‍. കശ്മീര്‍ തര്‍ക്കം പരിഹരിക്കേണ്ടതിന്‍റെ ആവശ്യകതയും അദ്ദേഹം ഉയര്‍ത്തിക്കാട്ടി. ഇതിന് ഒരു ദിവസം മുമ്പ് പ്രധാനമന്ത്രി ഇമ്രാന്‍ ഖാനും സമാനമായ കാഴ്ചപ്പാടുകള്‍ പങ്കുവെച്ചിരുന്നു.
അയല്‍രാജ്യങ്ങളുമായും, പ്രത്യേകിച്ച് ഇന്ത്യയുമായും അഫ്ഗാനിസ്ഥാനുമായും സമാധാനം പുലര്‍ത്തുന്നതിനും മധ്യ, പടിഞ്ഞാറ്, തെക്ക്, കിഴക്കന്‍ ഏഷ്യ എന്നീ രാജ്യങ്ങളുടെ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയെ ബന്ധിപ്പിക്കുന്നതിനും ഒരു പ്രാദേശിക സാമ്പത്തിക കേന്ദ്രമായി മാറുന്നതിന് പാക്കിസ്ഥാന് കഴിയുമെന്നാണ് ജനറല്‍ ബജ്വയുടെ കണ്ടെത്തല്‍. ഇതിനായി സാര്‍ക്കിനെ പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കേണ്ടതിന്‍റെ ആവശ്യകതയും അദ്ദേഹം ഊന്നിപ്പറയുന്നു.
പാക്കിസ്ഥാന്‍റെ ആഗോള സാമ്പത്തിക കാഴ്ചപ്പാട് നാല് കാര്യങ്ങളില്‍ അധിഷ്ഠിതമാണെന്ന് പറയുന്നു. രാജ്യത്തിനകത്തും പുറത്തും ശാശ്വതമായ സമാധാനത്തിലേക്ക് നീങ്ങുക, അയല്‍ രാജ്യങ്ങളുടെയും മേഖലയിലെ മറ്റ് രാജ്യങ്ങളുടെയും ആഭ്യന്തര കാര്യങ്ങളില്‍ ഏതെങ്കിലും തരത്തിലുള്ള ഇടപെടല്‍ നടത്താതിരിക്കുക, അന്തര്‍ മേഖലാതല വ്യാപാര ശൃംഖലകള്‍ വികസിപ്പിക്കുക, നിക്ഷേപമെത്തിക്കുന്നതിലൂടെയും പ്രത്യേക സാമ്പത്തിക മേഖലകള്‍ സ്ഥാപിക്കുന്നതിലൂടെയും സുസ്ഥിര വികസനവും സമൃദ്ധിയും കൈവരിക്കുക എന്നതാണത്. എന്നാല്‍ ഇത് നടപ്പിലാകുമോ എന്ന് കണ്ടറിയേണ്ടതാണ്.
‘ദക്ഷിണ-മധ്യേഷ്യയുടെ സാധ്യതകള്‍ തുറക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു പ്രധാന ഘടകമാണ് സ്ഥിരതയുള്ള ഇന്തോ-പാക് ബന്ധം. .സമാധാനപരമായ മാര്‍ഗ്ഗങ്ങളിലൂടെ കശ്മീര്‍ തര്‍ക്കം പരിഹരിക്കാതെ അത് മനസ്സിലാക്കേണ്ടത് പ്രധാനമാണ്’ ബജ്വ പറയുന്നു.ചൈന-പാക്കിസ്ഥാന് സാമ്പത്തിക ഇടനാഴി (സിപിഇസി) ഇസ്ലാമബാദിന്‍റെ സാമ്പത്തിക പരിവര്‍ത്തന പദ്ധതിയില്‍ പ്രധാനമാണെന്നും അദ്ദേഹം കൂട്ടിച്ചേര്‍ത്തു.
ചൈനയുടെ മുന്‍നിര ബെല്‍റ്റ് ആന്‍ഡ് റോഡ് ഇനിഷ്യേറ്റീവ് (ബിആര്‍ഐ) ആയ സിപിഇസിയുടെ വിജയത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് പാക്കിസ്ഥാന്‍റെ പ്രാദേശിക സാമ്പത്തിക അടിത്തറ സൃഷ്ടിക്കപ്പെടുക എന്നതാണ് പുതിയ കാഴ്ചപ്പാട്. അതുവഴി ചൈനീസ് സമ്പദ്വ്യവസ്ഥക്ക് പശ്ചിമ, മധ്യ, ദക്ഷിണേഷ്യയുമായി ബന്ധപ്പെടാനും സാധിക്കും. പാക്കിസ്ഥാന്‍റെ അനധികൃത അധിനിവേശത്തിന്‍ കീഴിലുള്ള ഇന്ത്യന്‍ പ്രദേശമായ ഗില്‍ജിത്-ബാള്‍ട്ടിസ്ഥാനിലൂടെയാണ് സിപിഇസി കടന്നുപോകുന്നത്. ഈ പ്രദേശത്തെ സംഘര്‍ഷം സിപിഇസിയെ അപകടത്തിലാക്കുന്നു. ചുരുക്കത്തില്‍, പാക്കിസ്ഥാന്‍റെ സാമ്പത്തിക ഭാവി ഇന്ത്യയുമായുള്ള ഒരു അനുരഞ്ജനത്തെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. ചൈനയുടെ നിഴല്‍ അതിനേക്കാള്‍ വലുതാണ്.
പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോദിയും ചൈനീസ് പ്രസിഡന്‍റ് ഷി ജിന്‍പിങ്ങും തമ്മിലുള്ള വുഹാനിലും മഹാബലിപുരത്തും നടന്ന ഒറ്റത്തവണ ഉച്ചകോടിയില്‍ ചൈന മൂന്ന് രാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ത്രിരാഷ്ട്ര സാമ്പത്തിക സഹകരണത്തെപ്പറ്റി വാദിച്ചിരുന്നു. കിഴക്കന്‍ ലഡാക്കിലെ ചൈനയുടെ ഏകപക്ഷീയമായ നടപടികളുടെ സാധ്യമായ രാഷ്ട്രീയ ലക്ഷ്യങ്ങളിലൊന്നാണിതെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു. ഭീഷണി ഉയര്‍ത്തി സിപിഇസിയുടെ സുരക്ഷ ഉറപ്പുവരുത്തുക, പാക്കിസ്ഥാനുമായുള്ള ചര്‍ച്ചകള്‍ക്ക് ഇന്ത്യയെ പ്രേരിപ്പിക്കുക എന്നത് ഇതിനുപിന്നിലെ അജണ്ടയാണെന്നും ചിലര്‍ വ്യക്തമാക്കുന്നുണ്ട്.
ആണവായുധങ്ങള്‍ പാക്കിസ്ഥാനെ അസ്തിത്വ ഭീഷണിയില്‍ നിന്ന് സംരക്ഷിച്ചേക്കാം. എന്നിരുന്നാലും, ഇന്ത്യയുടെ ശ്രേഷ്ഠതയെ തടസ്സപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള ഒരു പരമ്പരാഗത പ്രതിരോധം നിലനിര്‍ത്തേണ്ടതിന്‍റെ ആവശ്യകത പോലും അതിന്‍റെ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയെ ഇല്ലാതാക്കും. ജമ്മു കശ്മീര്‍ പിടിച്ചെടുക്കാനുള്ള സൈനിക ശേഷി പാക്കിസ്ഥാന് ഇല്ല. ജമ്മു കശ്മീരിലെ അതിന്‍റെ നിഴല്‍യുദ്ധം ഇന്ത്യന്‍ സൈന്യം നിര്‍വീര്യമാക്കി. തീവ്രവാദത്തിന്‍റെ സ്റ്റേറ്റ് സ്പോണ്‍സര്‍ഷിപ്പ് പാക്കിസ്ഥാനില്‍ ആഭ്യന്തര ഭീഷണികളും അസ്ഥിരതയും സൃഷ്ടിച്ചു. അത് വിദേശ നിക്ഷേപത്തെ നിരുത്സാഹപ്പെടുത്തുന്നു. ഫിനാന്‍ഷ്യല്‍ ആക്ഷന്‍ ടാസ്ക് ഫോഴ്സ് (എഫ്എടിഎഫ്) ഉപരോധവും കടുത്ത അന്താരാഷ്ട്ര നാണയ നിധി (ഐഎംഎഫ്) വ്യവസ്ഥകളും കാരണം അവരുടെ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥ ഇന്ന് കൂടുതല്‍ പ്രതിസന്ധിയിലാണ്. മേല്‍പ്പറഞ്ഞവ കണക്കിലെടുക്കുമ്പോള്‍, ഇന്ത്യയുമായുള്ള അനുരഞ്ജനം, ഇസ്ലാമബാദ് അത് തെരഞ്ഞെടുക്കുക തന്നെവേണം, അത് നിര്‍ബന്ധമാണ്. ഈ വിഷയം എങ്ങനെ അവര്‍ക്ക് ഉപയോഗിക്കാനാകും എന്നതാണ് പാക്കിസ്ഥാനുമുമ്പിലുള്ള വെല്ലുവിളി.
